رهروان شهدا

قبور بهترین  وشرترین انسانها درکنارهم

چرا امام رضا علیه السلام در کنار قبر هارون دفن شده است؟

هارون الرشید در سال 193هـ ق زمانی که به طوس می رسد، فوت می کند.

بدن او را در یکی از تالارهای باغ منسوب به حمید بن قحطبه در سناباد دفن می نمایند و مدفن او به بقعه هارونی معروف می شود.

پس از طی 10 سال از این واقعه، در سال 203هـ ق پیکر مطهر حضرت امام رضا علیه السلام  را نیز به دستور مامون، در این مکان دفن می نماید.

امام پیشتر به محل دفن خود اشاره کرده بود که « با سم کشته می شوم و در کنار هارون دفن خواهم شد»

همچنین حضرت رضا (علیه السلام)  در مسیر عزیمت به مرو، هنگامی که در سناباد، داخل خانه حمید بن قحطبه شد و نزد هارون الرشید رفت با دست مبارک خطی به یک طرف قبر کشید و فرمود: این موضع تربت من است و من در اینجا مدفون خواهم شد و به زودی حق تعالی این مکان را محل تردد شیعیان و دوستان من قرار می دهد. به خدا سوگند اگر شیعه ای مرا زیارت کند و بر من درود فرستد شفاعت ما اهل بیت و غفران و رحمت خداوند بر او واجب شود.

امام خود چنین فرموده بود؛

یدفننی فی ذار مضیقه و بلاد غربه مرا در خانه دلتنگی و سرزمین غربت به خاک می سپارند.

همجواری با هارون را در این دو بیت از شعر دعبل خزاعی می توان به نظاره نشست؛ شعری که در کاشی ها معرق بالاسر حرم امام نقش بسته است:

قبران فی طوس خیرالناس کلهم/و قبر شرهم هذا من العبر

ما ینفع الرجس من قرب الزکی و ما/علی الزکی بقرب الرجس من ضرر

دو قبر در طوس کنار یکدیگرند؛ یکی قبر بهترین انسان ها و دیگری گور بدترین آنها و این از عبرت های روزگار است.

نه هم جواری پلید با پاک به او سودی دهد و نه نزدیک بودن انسان پاک با پلید به او زیانی رساند.

منبع:سایت آستان قدس 

*****

اینطوری هم معنی کرده اند/این شعررا

قبران فی طوس خیر الناس کلهم *** و قبر شرهم هذا من العبر 
دو تا قبر در طوس، در یک جا، بدترین خلق خدا و بهترین خلق خدا، و این عبرت است. 
ما ینفع الرجس من قرب الزکی و لا *** علی الزکی بقرب الرجس من ضرر 
آیا آن پلید هیچ سودی از این پاک می برد؟ آیا به دامن این پاک از پلیدی آن پلید گردی می نشیند؟ 
ابدا. معلوم است که از این شعر آتش می بارد.

***

در دوران خلافت عباسی نیشابور مرکز خراسان بوده، خراسان به اصطلاح جنوبی یا خراسان مرکزی نه خراسان شمالی (شهرهای ماوراء النهر)، و مثل بلخ و بخارا و مرو هم البته شهرهای بزرگی بوده ولی در این قسمت خراسان فعلی مرکز نیشابور بوده است. 
طوس که همین شهر طوسی است که در چهار فرسخی غرب مشهد است و قبر فردوسی هم آنجاست. دهی، قصبه ای یا شهرکی بوده است و این محل فعلی مشهد اساسا شهر نبوده، دو تا ده کوچک بود: ده " سناباد " که همان جایی است که حضرت در آنجا مدفون هستند و ده " نوغان " که الان هم " محله نوغان " در پایین خیابان مشهد معروف است. 

خصوصیت تاریخی ای که اینجا داشت فقط این بود که هارون در سفر خراسانش به همین جا که رسید مریض شد و نتوانست حرکت کند، بعد مرضش دوام پیدا کرد و همانجا مرد و در همین سناباد دفنش کردند. می دانیم در همین محل حرم حضرت، در پایین پای حضرت و در واقع در وسط گنبد، هارون مدفون است و این محوطه و چهار دیواری را به اعتبار قبر هارون طرح و هارون را در وسط خاک کرده بودند یعنی اگر وسط زیر گنبد را (در نظر) بگیریم که قسمت پایین پای حضرت می شود آن مقبره هارون است. 

علت اینکه قبر امام رضا علیه السلام در وسط قرار نگرفته و جای " بالا سر " تنگ است همین است. آن وسط، قبر هارون بود و مأمون خیلی دلش می خواست که حضرت رضا را در پایین پای پدرش هارون دفن کنند که آنجا طبق آنچه در احادیث آمده جریانهای خارق العاده ای رخ داد که بعد اجبارا آمدند و حضرت را در بالای سر هارون دفن کردند. اسم این بقعه هم " بقعه هارونیه " بود. 

منبع:کتابخانه ظهور